Składniki odżywcze dostarczane naszemu organizmowi mają olbrzymie znaczenie dla jego prawidłowego funkcjonowania. Układ kostny i zęby, które są anatomiczną strukturą kostną wymagają odpowiedniej diety i właściwego „odżywienia”. Są wtedy o wiele bardziej odporne na uszkodzenia i schorzenia. Dostarczenie właściwych substancji pokarmowych i ograniczenie pewnych grup produktów, które mogą osłabić zęby i zwiększyć ich podatność na uszkodzenia jest niezwykle ważna. – „Powierzchnię zębów tworzy szkliwo zbudowane z hydroksyapatytu czyli mineralnej formy fosforanu wapnia. Jest ono twardsze niż kość, a nawet stal, ale zdecydowanie bardziej kruche. Oznacza to, że choć jest mało podatne na zarysowania to stosunkowo łatwo je odłupać. Co ważne, w przeciwieństwie do kości, szkliwo nie może się naprawić. Z tego właśnie względu prawidłowa dieta dla naszych zębów jest szczególnie ważna. Jeśli dołożymy do niej odpowiedni poziom higieny jamy ustnej oraz regularne profilaktyczne wizyty stomatologiczne będziemy mogli cieszyć się zdrowymi zębami przez długie lata. – mówi Romana Markiewicz-Piotrowska, z Kliniki Stomatologicznej Piotrowscy i Bejnarowicz. Co zatem powinniśmy jeść, a czego unikać?
Menu dobre dla zębów
Aby utrzymać zęby w optymalnej formie, konieczne jest dostarczanie organizmowi odpowiednich mikroelementów. Najważniejsze z nich to wapń i fosfor. Są one składnikiem związków nieorganicznych, z których w dużej mierze zbudowane są nasze zęby. Źródłem wapnia jest mleko oraz wszelkie przetwory mleczne, jogurty, kefiry, maślanki, sery i twarożki. Oprócz nabiału dużo wapnia dostarczają ryby w konserwach np. szprotki czy sardynki spożywane razem ze szkieletem. Wapń znajduje się również w warzywach strączkowych oraz zielonolistnych takich jak kapusta, szpinak i brukselka. W diecie warto także uwzględnić orzechy, migdały, sezam i mak. Z kolei podstawowym źródłem fluoru jest … woda pitna. W żywności poza rybami występuje on w niewielkich ilościach np. w herbacie, produktach zbożowych i serach podpuszczkowych. Przy wchłanianiu powyższych mikroelementów pomocna będzie witamina D, która dodatkowo wpływa pozytywnie na mineralizację szkliwa. Znajdziemy ją m.in. w tłustych rybach, takich jak na przykład makrela czy łosoś. Dla zdrowia zębów ważne są również witaminy C i A. Witamina C działa bakteriobójczo, wzmacnia także naczynia krwionośne, co przyczynia się do lepszego osadzenia zębów. Najwięcej witaminy C zawiera kiwi. Naturalnym źródłem witaminy C są też owoce cytrusowe, takie jak pomarańcza, cytryna, guawa, grejpfrut, a z rodzimych – czarna i czerwona porzeczka oraz truskawki. Witaminę C znajdziemy także w brokułach, kalafiorze, brukselce i papryce, przy czym najwięcej zawiera jej papryka. Dobrym źródłem witaminy C są również kiszonki. Oprócz witaminy D i C niezwykle ważna jest także witamina A. Bierze ona udział w produkcji śliny, wspomaga gojenie ran i wiele innych procesów zachodzących w jamie ustnej. Witamina A znajduje się przede wszystkim w owocach i warzywach. Najwięcej witaminy A zawiera marchew, ale bogatym jej źródłem są też bataty, dynia, szpinak, papryka, pomidory, a z owoców – wiśnie i pomarańcze.
Warzywne szczoteczki do zębów
Witaminy i mikroelementy to jednak nie wszystko, co zawdzięczamy owocowo-warzywnemu menu zdrowemu dla zębów. Nasze zęby oprócz składników odżywczych zawdzięczają im coś jeszcze … W przyrodzie występuje wiele roślin naturalnie czyszczących zęby. Zbawienne dla dziąseł są warzywne „szczoteczki”, czyli surowe warzywa, takie jak marchew, kalarepa, rzodkiewka czy seler naciowy, które usuwają osad i płytkę nazębną. Dodatkowo ze względu na swoją twardość masują dziąsła. Wśród owoców największym przyjacielem zębów są jabłka. Powodują one zwiększone wydzielanie śliny, a ślina zawiera związki chemiczne, które rozpuszczają pokarm w trakcie jedzenia, ułatwiają jego trawienie i eliminują bakterie w jamie ustnej.
Słodcy, podstępni i niebezpieczni wrogowie zdrowych zębów
Wiele produktów, i to niestety tych bardzo lubianych, którymi pocieszamy się w chwilach słabości lub „przekąszamy” je z braku czasu to niestety zawzięci wrogowie zdrowych zębów. Często szukamy „czegoś słodkiego”, a tymczasem za wszelką cenę powinniśmy unikać produktów charakteryzujących się dużą zawartością cukrów. Największymi agresorami są tu przede wszystkim napoje gazowane, izotoniki i wszelkie słodycze, a zwłaszcza te, które przywierają do zębów. Utrzymują się one przez długi czas na szkliwie, tworząc płytkę nazębną, a zawarty w nich cukier jest pożywką dla bakterii, które metabolizując go, produkują kwasy. Działanie kwasów sprzyja demineralizacji szkliwa. Z tego właśnie powodu równie niebezpieczne dla naszych zębów mogą być kwaśne potrawy oraz owoce cytrusowe. Jak widać owoce cytrusowe należy jeść z umiarem. Z jednej strony bowiem dostarczają niezbędnych witamin, z drugiej mogą przyczynić się do demineralizacji szkliwa. Sytuację może dodatkowo komplikować fakt równoczesnego spożywania powyższych produktów z alkoholem. Wysusza on bowiem jamę ustną i ogranicza produkcję śliny. – Ślina jest bardzo ważnym elementem naturalnej ochrony zębów. Po pierwsze – przywraca prawidłowe pH. Po drugie – proteiny obecne w ślinie wzmacniają zęby i zmniejszają ilość bakterii w jamie ustnej, obniżając tym samym ryzyko próchnicy zębów i chorób dziąseł. Eliminują także przykry zapach z ust. W ślinie znajdują się też związki wapnia, fluoru oraz fosforany, które uzupełniają mikroubytki na powierzchni szkliwa . – tłumaczy Markiewicz-Piotrowska.
Nić dentystyczna potrzeba od zaraz
Słodycze, kwaśne potrawy i owoce oraz alkohol znajdują się na pierwszym miejscu wśród produktów niesprzyjających zdrowym zębom. Wrogiem numer dwa są resztki rozdrobnione w procesie żucia, które zostają pomiędzy zębami i pozostawione w przestrzeniach międzyzębowych ulegają stopniowemu rozkładowi. Nieusunięte resztki pokarmów pozostając w jamie ustnej, powodują próchnicę oraz stan zapalny, który z czasem może prowadzić do zapalenia dziąseł.
Kolor szkliwa, a dieta
Niektóre potrawy i napoje posiadają silne właściwości barwiące. Warto o tym wiedzieć, bo regularne ich spożywanie może zniweczyć nie tylko nasze codzienne starania o zachowanie bieli zębów, ale też efekty profesjonalnych zabiegów estetycznych z wybielaniem na czele. Silnie barwiące właściwości posiada m.in. kawa, czarna herbata i owoce leśne. Czy to oznacza, że bezwzględnie należy z nich zrezygnować? Niekoniecznie. Ich działanie można skutecznie zneutralizować, pijąc wodę zaraz po ich spożyciu. Znacznie gorsze są sztuczne barwniki dodawane do składu napojów gazowanych czy słodyczy. Mogą one zdecydowanie mocniej wpłynąć na kolor zębów niż te z produktów naturalnych.
Aby zachować zęby w optymalnej formie, trzeba odpowiednio zbilansować dietę. Warto jednak pamiętać o tym, że to tylko jeden z filarów dbałości o zdrowe i silne zęby. Drugi to prawidłowa higiena jamy ustnej, a trzeci to absolutna podstawa czyli regularne wizyty kontrolne u stomatologa.
Ekspert:
Fot. PIOTROWSCY & BEJNAROWICZ
Lekarz dentysta Romana Markiewicz – Piotrowska z Kliniki Piotrowscy & Bejnarowicz Stomatologia Mikroskopowa. Absolwentka Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, odbyła staż w Akademickim Centrum Stomatologii i Medycyny Specjalistycznej. Doświadczenie zdobywała między innymi we Włoszech oraz w Stanach Zjednoczonych. Przez lata pracy zdobyła szeroką wiedzę w dziedzinie protetyki, implantoprotetyki, endodoncji oraz stomatologii zachowawczej, ucząc się od najlepszych dentystów na świecie. Ukończyła również podyplomowe studia z dziedziny coachingu zdrowia.
