Włosy: jak czytać składy odżywek i masek

Jak działa INCI (naprawdę)

• Kolejność malejąca dotyczy składników powyżej ok. 1%. Poniżej tej granicy producent może mieszać kolejność (ale wszystkie „małe” lecą po „dużych”).

• Pierwsze 5–8 pozycji zwykle nadają charakter formule, ale: niektóre składniki działają już w śladowych ilościach (np. konserwanty, zapachowe alergeny, niektóre kopolimery, amodimethicone w systemach). Dlatego oceniaj całą logikę receptury, nie tylko top 5.

• Nazwy roślin – po łacinie (Argania Spinosa Kernel Oil), proste związki – nazwami zwyczajowymi (Glycerin).

Zasada PEH – trzy filary formuł

Większość odżywek i masek opiera się na proporcjach P–E–H:

• Proteiny (P): wzmacniają chwyt, „łatają” ubytki. Szukaj: Hydrolyzed Keratin/Silk/Wheat/Soy, Amino Acids (Arginine, Serine), Hydrolyzed Collagen.

• Emolienty (E): wygładzają, zmiękczają, ograniczają puszenie. To oleje/masła (argan, shea), estry (np. Cetearyl Ethylhexanoate), silikony (np. Dimethicone, Amodimethicone) oraz alkohole tłuszczowe (Cetearyl/Cetyl/Stearyl Alcohol – emolientowe, nie wysuszające).

• Humektanty (H): nawilżają (wiążą wodę): Glycerin, Propylene/Butylene Glycol, Panthenol, Sodium PCA, Aloe, Hyaluronic Acid.

Uwaga praktyczna: przy bardzo niskiej wilgotności powietrza same humektanty mogą „wyciągać” wodę z włosa → suchość/puszenie. Łącz je z emolientem (film okluzyjny), albo sięgaj po nie, gdy wilgotność nie jest skrajnie niska.

Co realnie odplątuje – składniki kondycjonujące

Za poślizg i rozczesywanie odpowiadają kationowe „quat’y” i polimery:

• Behentrimonium/Cetrimonium/Steartrimonium Chloride,

• Polyquaternium-10/7/37.
  Częsty lekki system wygładzający: Amodimethicone + Trideceth-12 + Cetrimonium Chloride (przyczepia się tam, gdzie włos najbardziej zniszczony).

Silikony – kiedy są Twoim sprzymierzeńcem

Silikony wygładzają i chronią mechanicznie (przed szczotką, tarciem, wiatrem).

• Lżejsze/lotne lub łatwiej zmywalne: Cyclomethicone, Dimethicone Copolyol, PEG-… Dimethicone.

• Bardziej „trwałe”: Dimethicone, Trimethylsiloxyamodimethicone.
  Zmywanie: co jakiś czas użyj szamponu z anionowym/amfoterycznym detergentem; sam „co-wash” (mycie odżywką) zwykle nie zdejmie trwałych silikonów. Dla włosów bardzo cienkich wybieraj lżejsze, lotne typy.

pH, konserwanty, zapachy – po co są

• pH: odżywki/maski mają zwykle lekko kwaśne pH (ok. 3,5–5,5) – pomaga to „domknąć” łuski. Stąd Citric/Lactic Acid w składzie.

• Konserwanty: chronią przed psuciem (np. Phenoxyethanol – często ≤1%, z Ethylhexylglycerin; Sodium Benzoate, Potassium Sorbate, Dehydroacetic Acid).

• Zapach: Parfum/Fragrance + ewentualne alergeny zapachowe (np. Limonene, Linalool, Citral, Geraniol). W produktach spłukiwanych zwykle są w śladowych stężeniach i widnieją na końcu INCI.

60-sekundowa metoda czytania etykiety

1. Rzut oka na top 5–8 – to sygnatura produktu.

2. Rozpoznaj PEH: czego jest najwięcej – E, H czy P?

3. Sprawdź „quat’y” – jeśli są wysoko/pośrodku, odżywka będzie dobrze rozplątywać.

4. Duety H+E: np. Glycerin + Cetearyl Alcohol, Panthenol + olej – to przepis na miękkość bez puchu.

5. Dodatki: pH-regulatory, konserwanty – logiczne, zwykle nisko.

6. Nie daj się hasłom z frontu – zawsze porównuj składy, nie slogany.

Dobierz pod potrzeby włosów

• Cienkie, łatwo obciążane: humektanty + lekkie emolienty (alkohole tłuszczowe, estry), ewentualnie lotny silikon. Unikaj ciężkich maseł wysoko w składzie.

• Suche, puszące się, wysokoporowate: więcej emolientów (oleje/masła) + trochę protein; dobrze działa duet quat + silikon.

• Zniszczone (rozjaśnianie/stylizacja): hydrolyzowane proteiny w środku listy + emolienty, oraz okresowe wygładzenie silikonem.

• Kręcone/falowane: balans H+E, „quat’y” dla rozczesywania, ostrożnie z wysuszającymi alkoholami (np. Alcohol Denat. wysoko = potencjalny problem).

• Skóra wrażliwa: proste formuły, mniej kompozycji zapachowych; zwracaj uwagę na regulatory pH zamiast intensywnych perfum.

Mity vs fakty

• „Każdy alkohol wysusza.” Nieprawda. Cetearyl/Cetyl/Stearyl Alcohol to emolientowe zagęstniki – zmiękczają. Wysuszać może głównie Alcohol Denat., zwłaszcza wysoko w składzie.

• „Silikony są zawsze złe.” Nie – chronią łodygę, zwłaszcza zniszczoną. Klucz to dopasowanie typu i regularne zmywanie.

• „Naturalne = zawsze lepsze.” Liczy się całość formuły i proporcje PEH, nie sam „rodowód” składnika.

• „Im krótszy skład, tym lepszy.” Nie musi. Ważniejsze, co robi rdzeń formuły.

Mini-analiza (modelowy skład)

Aqua, Cetearyl Alcohol, Behentrimonium Chloride, Glycerin, Argania Spinosa Kernel Oil, Panthenol, Amodimethicone, Citric Acid, Phenoxyethanol, Ethylhexylglycerin, Parfum, Limonene, Linalool

• Rdzeń kondycjonujący: Cetearyl Alcohol + Behentrimonium Chloride → poślizg i gładkość.

• Nawilżanie: Glycerin + Panthenol.

• Emolient roślinny: olej arganowy (środek listy = sensownie).

• Lekki system silikonowy: Amodimethicone (celuje w zniszczone miejsca).

• Stabilność + pH: Phenoxyethanol/Ethylhexylglycerin, Citric Acid.
  Wniosek: uniwersalna odżywka wygładzająco-nawilżająca, bez ciężkich maseł, powinna pasować większości typów włosów.

Checklista zakupowa (do zapamiętania)

• Oceń top 5–8 i rozpoznaj PEH.

• Szukaj quat + (H/E) w pierwszej połowie listy – to znak, że odżywka pomoże rozczesać.

• Proteiny są super dla zniszczeń, ale nadmiar usztywnia – równoważ PEH.

• Przy skłonności do podrażnień wybieraj prostsze formuły i mniej zapachu.

• Zmywanie silikonów: co jakiś czas łagodny szampon z detergentem anionowym/amfoterycznym.

• Zawsze porównuj skład, nie slogan.

Sedno: czytanie INCI to nawyk. Rozpoznaj PEH, wypatrz kondycjonery kationowe, oceń ciężar emolientów i obecność humektantów. Po kilku zakupach zrobisz to w minutę, a włosy odwdzięczą się przewidywalną, powtarzalną formą każdego dnia.