Zaburzenia psychiczne dotykają blisko co czwartą osobę w Polsce. Wiele z nich, które zmagają się z chorobą staje się również obiektem stygmatyzacji. Coraz bardziej powszechnego zjawiska, które łączy się z uprzedmiotowieniem i dehumanizacją osoby jej doświadczającej. Stygmatyzacja redukuje człowieka do choroby psychicznej i pozbawia go innych atrybutów człowieczeństwa.
Celem pierwszej w Polsce tak dużej kampanii poświęconej stygmatyzacji i autostygmatyzacji osób w kryzysie psychicznym jest zdefiniowanie pojęcia stygmatyzacji oraz zaprezentowanie właściwej postawy wobec tego zjawiska. Postawy wspierania, a nie osądzania. Otwartości i uwrażliwienia na osoby w kryzysie psychicznym, a także ich bliskich.
Jak pokazało „Kompleksowe badanie stanu zdrowia psychicznego społeczeństwa i jego uwarunkowań – EZOP II”1 wykonane przez Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie, wprawdzie 58% badanych zadeklarowało postawę życzliwości wobec osób w kryzysie psychicznym, ale jednocześnie sprzeciwiło się ich funkcjonowaniu w konkretnych rolach społecznych, zwłaszcza w przypadku, gdy role te wiązały się z większą odpowiedzialnością. Ponadto choroby psychiczne wymienione zostały wśród trzech budzących lęk przez około 20% osób, co oznacza, że sytuuje się je pomiędzy chorobami bezpośrednio zagrażającymi życiu a takimi obciążonymi stygmatyzacją.
W kampanii wykorzystano dwuznaczność zwrotu „Sądziłem, że…”, rozumianego jako: wydawało mi się, bo nie wiedziałem i nie rozumiałem – a z drugiej strony – bardzo często oznaczającego wydanie wyroku, skazanie na cierpienie, ból, izolację i odrzucenie.
Komunikat, nie piętnując, skierowany jest do tych, którym zdarzyło się stygmatyzować osoby z problemami zdrowia psychicznego. Otrzymują oni czytelny przekaz – czas to „sądzenie” zmienić, bo już „wydawać się” nie będzie. Kampania podpowiada, by nie patrzeć przez pryzmat choroby – zamiast tego zajrzeć do środka i dzięki temu – zobaczyć człowieka. Hasło „Zobacz człowieka” jest jednocześnie adresem strony – www.zobaczczlowieka.pl, na którą wszyscy zainteresowani mogą wejść, by poszerzyć swoją wiedzę na temat stygmatyzacji.
Poprzez wykorzystane w kampanii spoty widz jest świadkiem bardzo intymnego i osobistego wyznania kierowanego do osoby dobrze znanej z przestrzeni publicznej. Głównymi ambasadorami akcji w jej pierwszej odsłonie są Sebastian Karpiel-Bułecka oraz Julia Wróblewska. Oprócz tego kampanię wesprą historiami swoich doświadczeń inne znane osoby, które wezmą udział w filmach edukacyjnych. Materiały będą stopniowo publikowane na stronie internetowej projektu. Ambasadorzy w szczerych rozmowach opowiedzą, co czuje osoba stygmatyzowana i co można oraz należy zrobić, aby stygmatyzację zatrzymać. W ten sposób kampania oddaje głos największym ekspertom – osobom dotkniętym stygmatyzacją. Oprócz tego, przygotowane zostaną filmy edukacyjne z udziałem ekspertów, które zaprezentują temat od naukowej strony.
Kampania skierowana jest do całego społeczeństwa, a przede wszystkim młodzieży
i młodych dorosłych w wieku 16-30 lat, a także mężczyzn w wieku 30-45 lat, ze szczególnym uwzględnieniem osób zamieszkujących mniejsze miejscowości, poniżej 5 tys. mieszkańców.
Działania promocyjne w ramach kampanii obejmą swoim zasięgiem outdoor, kina, telewizję, internet, radio oraz prasę.
Spoty telewizyjne do obejrzenia:
1. Źródło: Kondycja psychiczna mieszkańców Polski. Raport z badań „Kompleksowe badanie stanu zdrowia psychicznego społeczeństwa i jego uwarunkowań – EZOP II”, red. naukowa J. Moskalewicz i J. Wciórka, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 2021
