W związku z regularnymi doniesieniami medialnymi o zwiększającej się liczbie pacjentów z problemami natury psychicznej, Centrum Terapii Dialog postanowiło zapytać lekarzy POZ: “Czy Twoim zdaniem w ostatnich kilku latach liczba pacjentów w POZ wymagających leczenia u psychiatry znacznie się zwiększyła?”. Aż 94,2% badanych podało, że obserwuje znaczny wzrost liczby pacjentów, którzy zgłaszają dolegliwości psychiczne. Tylko 3,9% lekarzy biorących udział w badaniu orzekło, że nie zauważyło wzrostu liczby pacjentów wymagających leczenia u psychiatry.
wykres 1
Czy Twoim zdaniem w ostatnich kilku latach liczba pacjentów w POZ wymagających leczenia u psychiatry znacznie się zwiększyła?
Dlaczego stan psychiczny Polaków się pogarsza?
Podczas badania lekarze mogli też wskazać, co ich zdaniem najbardziej wpłynęło na tę sytuację, jaki jest powód, że odczuwamy pogorszenie stanu psychicznego, co wynika z ich rozmów z pacjentami? Najczęściej badani lekarze wskazywali na pandemię – 36% odpowiedzi. Na kolejnych miejscach znalazły się: wojna w Ukrainie- 12,5%, rosnące tempo życia – 10%. Zdaniem ankietowanych lekarzy pacjenci zgłaszali również, że powodem pogorszenia stanu psychicznego bywa także: niestabilna sytuacja międzynarodowa, rzeczywistość polityczna w kraju, inflacja i kryzys gospodarczy, obciążenie pracą, stres, podążanie za ideałami narzuconymi przez media społecznościowe, praca zdalna, izolacja, zmniejszenie kontaktów międzyludzkich i brak relacji z innymi, brak wysiłku fizycznego.
wykres 2
Co według Ciebie najbardziej wpłynęło na tę sytuację?
Większa świadomość i mniejsza stygmatyzacja
7,5% ankietowanych lekarzy POZ podkreśla w badaniu, że wzrost liczby pacjentów, którzy zgłaszają problemy natury psychicznej może wynikać również z coraz większej świadomości społeczeństwa na temat zdrowia psychicznego. Podobnego zdania jest prof. dr. hab. n. med Marek Jarema, psychiatra z Centrum Terapii Dialog, który zgadza się, że wydarzenia ostatnich lat, czyli przede wszystkim pandemia, izolacja i wojna za naszą wschodnią granicą z pewnością mogły negatywnie wpłynąć na nasze zdrowie psychiczne. – Jednak wzrost liczby pacjentów, którzy szukają specjalistycznej pomocy psychiatrycznej i psychologicznej może sugerować również, że w społeczeństwie rośnie świadomość, że o zdrowie psychiczne należy dbać tak samo, jak o zdrowie fizyczne. W gabinetach psychiatrycznych w Dialogu obserwujemy, że pacjenci mają coraz większą wiedzę na temat zdrowia psychicznego. Moim zdaniem zauważalny staje się także inny trend – otóż Polacy coraz mniej wstydzą się mówić o swoich problemach ze zdrowiem psychicznym, nie boją się korzystać z pomocy specjalistów. Mam nadzieję, że również w gabinetach lekarzy POZ przybywa pacjentów właśnie dlatego, że w Polsce zmniejsza się stygmatyzacja osób leczących się psychiatrycznie – dodaje prof. Marek Jarema.
Z pewnością jest to efekt licznych kampanii społecznych, ale także akcji edukacyjnych prowadzonych przez fundacje i organizacje zajmujące się zdrowiem psychicznym. Przykładowo w Centrum Terapii Dialog prowadzone są bezpłatne webinary dla pacjentów, w których biorą udział lekarze psychiatrzy, psychoterapeuci, specjalizujący się w konkretnych zaburzenia i chorobach, jak np. zaburzenia odżywiania, depresja, zaburzenia lękowe, ChAD, i odpowiadają bezpośrednio na pytania pacjentów i ich rodzin. – Regularnie przygotowujemy także poradniki psychoedukacyjne dla chorych i ich bliskich, aby pokazać, jak radzić sobie z danym problemem. Zależy nam na tym, aby przekazać w nich, że diagnoza zaburzenia psychicznego to nie “koniec świata”, że z chorobą psychiczną można żyć i dobrze funkcjonować – mówi Michał Feldman, lekarz psychiatra z Centrum Terapii Dialog. – Wszystkie publikacje udostępniamy bezpłatnie, można je znaleźć na stronie: psychoedukacyjne.pl.
Duży wpływ na walkę ze stygmatyzacją mają także znane osoby, które publicznie opowiadają o swoich problemach zdrowotnych.
Jak w Polsce leczeni są pacjenci z problemami psychicznymi?
W Polsce nie potrzeba skierowania, aby skorzystać z wizyty u psychiatry, jednak problemem jest brak wystarczającej liczby specjalistów zajmujących się zdrowiem psychicznym. Według danych Naczelnej Izby Lekarskiej obecnie w naszym kraju pracuje nieco ponad 4 tys. lekarzy psychiatrów, co oznacza że na milion osób przypada 90 specjalistów. Wielu pacjentów musi czekać miesiącami, by dostać się do lekarza specjalisty psychiatry, m.in. dlatego trafiają oni do lekarzy rodzinnych i POZ. Każdego dnia lekarze POZ pomagają w swoich gabinetach także pacjentom z zaburzeniami psychicznymi: np. z depresją, bezsennością, zaburzeniami lękowymi itd. Muszą postawić diagnozę, zaproponować leczenie lub zalecić wizytę u lekarza psychiatry. W badaniu Centrum Terapii Dialogu zapytaliśmy również lekarzy POZ „Ilu pacjentom miesięcznie zalecasz, żeby zgłosili się do psychiatry?”
Połowa badanych lekarzy POZ (51%) odsyła do psychiatry od 1 do 5 pacjentów miesięcznie, 27% lekarzy od 6 do 10 pacjentów w miesiącu, a 10% – od 11 do 15 pacjentów miesięcznie kieruje do psychiatry. 6% ankietowanych lekarzy POZ co miesiąc ma w swoim gabinecie powyżej 20 pacjentów, którzy wymagają konsultacji u specjalisty lekarza psychiatry i otrzymują takie zalecenie.
wykres 3
Ilu pacjentom miesięcznie zalecasz, żeby zgłosili się do psychiatry?
Z jednej strony rosnąca liczba pacjentów zgłaszających problemy psychiczne może być niepokojąca, jednak z drugiej strony, to dobrze, że te osoby udają się po pomoc, szukają rozwiązania swoich problemów zdrowotnych.
– Szczególnie przy okazji zbliżającego się Światowego Dnia Zdrowia Psychicznego chcę zaapelować do Polaków, aby nie czekać z wizytą i już przy pierwszych, niepokojących objawach zgłaszać się do psychiatry, a potem stosować się do zaleceń lekarskich. Wiemy, jak skutecznie leczyć zaburzenia psychiczne i możemy realnie pomóc każdemu pacjentowi. W Centrum Terapii Dialog od lat działają specjalistyczne poradnie psychologiczno-psychiatryczne. Dzięki nim Pacjenci trafiają właśnie do tych specjalistów, którzy całe swoje życie zawodowe poświęcili zgłębianiu wiedzy dotyczącej konkretnego problemu, np. zaburzeniom odżywiania, zaburzeniom snu, natręctwom i wielu innym – mówi prof. dr. hab. n. med Marek Jarema. – Jeśli jednak wizyta u psychiatry nie jest możliwa, zachęcam, by udać się do lekarza pierwszego kontaktu, który również może doraźnie pomóc. To ważne, by dbać o siebie i o swoje zdrowie, by szukać pomocy, kiedy czujemy się źle – dodaje prof. dr. hab. n. med Marek Jarema.
Informacje o badaniu:
Sondaż przeprowadzono wśród 205 lekarzy POZ z całej Polski w dniach 23-25 września, podczas Konferencji Naukowej “Praktyczna psychiatria dla lekarza POZ” zorganizowanej przez Centrum Terapii Dialog.
