1. Gdzie znaleźć przepisy?
Podstawowym aktem prawnym jest art. 187 Kodeksu pracy. Zgodnie z jego treścią:
- Mama karmiąca jedno dziecko otrzymuje dwie przerwy po 30 minut każda, wliczane do czasu pracy.
- Mama karmiąca bliźnięta lub więcej dzieci ma prawo do dwóch przerw po 45 minut każda.
Przepisy te mają charakter bezwzględnie obowiązujący, co oznacza, że żadna umowa, regulamin firmy czy układ zbiorowy nie może wprowadzić rozwiązań mniej korzystnych. W praktyce oznacza to, że nawet jeśli pracodawca w swoim regulaminie nie wspomina o takich przerwach, to pracownica nadal ma do nich prawo.
1.1 Związki z prawem europejskim
Polska, jako członek Unii Europejskiej, implementuje także dyrektywę Rady 92/85/EWG. Nakazuje ona państwom członkowskim tworzenie warunków do bezpiecznego powrotu do pracy kobiet po urlopie macierzyńskim i zapewnienie przerw na karmienie. Dzięki temu nasze rozwiązania są zgodne z europejskimi standardami ochrony macierzyństwa.
2. Kto może skorzystać z przerw?
2.1 Rodzaje umów
Prawo do przerw na karmienie ma każda pracownica zatrudniona na umowę o pracę:
- Zarówno na czas określony, jak i nieokreślony.
- Na pełny etat lub część etatu.
- Na zastępstwo, praca tymczasowa.
Nie dotyczy umów cywilnoprawnych (zlecenie, dzieło), choć pracownice przy umowach zleceniowych mogą próbować negocjować podobne udogodnienia, ale nie mają ich zagwarantowanych przez Kodeks.
2.2 Wymiar czasu pracy
Ważnym kryterium jest dzienny wymiar czasu pracy:
- Powyżej 6 godzin – dwie przerwy (30 lub 45 minut).
- 4–6 godzin – jedna przerwa 30 minut.
- Poniżej 4 godzin – przerwy na karmienie nie przysługują.
Przerwy są wliczane do etatu i należy się za nie pełne wynagrodzenie.
3. Jak złożyć wniosek o przerwy?
Procedura jest prosta i nie wymaga odwiedzania lekarza:
- Pisemny wniosek z danymi pracownicy (imię, nazwisko, stanowisko).
- Dane dziecka/dzieci (imię, nazwisko, data urodzenia).
- Termin rozpoczęcia korzystania z przerw.
- Opcjonalnie: prośba o łączenie dwóch krótszych przerw w jedną dłuższą (np. 60 lub 90 minut).
Po złożeniu wniosku pracodawca musi go uwzględnić w możliwie najkrótszym czasie i dostosować grafik. Nie ma konieczności dostarczania zaświadczeń lekarskich ani innych dokumentów.
4. Elastyczność przerw – łączenie i przesuwanie
4.1 Łączenie przerw
Mama może wnioskować o połączenie dwóch przerw w:
- Jedną 60‑min (zamiast dwóch po 30).
- Jedną 90‑min (zamiast dwóch po 45).
Dzięki temu pracownica może np. zacząć pracę później lub skończyć wcześniej.
4.2 Przesuwanie przerw
W odpowiedzi na potrzeby zakładu, pracodawca i pracownica mogą ustalić nieznaczne przesunięcia godzin przerw, ale zawsze w porozumieniu i z zachowaniem ich łącznego wymiaru.
5. Obowiązki pracodawcy
5.1 Udzielenie przerwy
Pracodawca ma ustawowy obowiązek uwzględnić wniosek i pozwolić na przerwę w terminie wskazanym przez pracownicę, oczywiście przy zachowaniu wymiaru i liczby przerw.
5.2 Warunki lokalowe
Przerwa powinna odbywać się w:
- Osobnym pomieszczeniu z zamykanymi drzwiami.
- Z dostępem do umywalki z ciepłą wodą i jednorazowych ręczników.
- Z możliwością przechowywania pokarmu (lodówka/chłodziarka).
Często firmy tworzą tzw. „kąciki mamy” z fotelem, stolikiem i lodówką.
5.3 Wliczenie do czasu pracy i płatność
Czas przerwy na karmienie jest traktowany jak czas pracy – płatny w pełnej wysokości.
5.4 Konsekwencje zaniedbań
Brak przestrzegania przepisów może skutkować:
- Kontrolą i karami nakładanymi przez Państwową Inspekcję Pracy.
- Roszczeniami pracownicy w sądzie pracy.
- Pogorszeniem wizerunku firmy.
6. Korzyści dla obu stron
6.1 Dla mamy
- Spokój i komfort karmienia bez pośpiechu.
- Lepsza równowaga między pracą a życiem prywatnym.
- Zdrowie dziecka – regularne karmienie zmniejsza ryzyko infekcji i alergii.
6.2 Dla pracodawcy
- Niższa absencja – zdrowsze dzieci to mniej L4.
- Wyższa lojalność – pracownice doceniają wsparcie i rzadziej zmieniają pracę.
- Pozytywny PR – firma przyjazna rodzinie przyciąga talenty.
7. Praktyczne wskazówki
- Stworzenie kącika mamy – wygodny fotel, stolik, lodówka.
- Jasne informacje – regulamin wewnętrzny, plakaty, newsletter.
- System rezerwacji – prosty kalendarz online lub aplikacja.
- Szkolenia menedżerów – jak wspierać młode matki i planować grafiki.
8. Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
1. Czy przerwę na karmienie można wykorzystać zamiast przerwy obiadowej?
Nie, to dwa odrębne prawa. Obiadowa nie zastępuje przerw na karmienie.
2. Czy umowa zlecenie gwarantuje przerwy?
Nie, dotyczy to tylko umów o pracę. Zleceniobiorczynie mogą negocjować prywatne porozumienie.
3. Czy przerwy da się zamienić na inne świadczenia (np. dodatkowy urlop)?
Nie, przerwy muszą być wykorzystane na karmienie lub odciąganie pokarmu.
4. Czy potrzebuję zaświadczenia od lekarza o karmieniu?
Nie, oświadczenie matki wystarczy. Przepisy Kodeksu pracy nie wymagają dodatkowych dokumentów.
5. Czy mogę karmić dziecko w biurze, jeśli nie ma wyodrębnionego pokoju?
Prawo wymaga osobnego pomieszczenia. W razie braku takiego miejsca warto wspólnie z pracodawcą znaleźć rozwiązanie – np. adaptację niewielkiego pokoju socjalnego.
Podsumowanie
Prawo do przerw na karmienie piersią w 2025 roku to jasna i konkretna regulacja zawarta w art. 187 Kodeksu pracy. Mama karmiąca jedno dziecko ma prawo do dwóch 30‑minutowych przerw, a karmiąca więcej – do dwóch 45‑minutowych. Przerwy są wliczane do czasu pracy i w pełni płatne. Wystarczy prosty wniosek, brak jest wymogu zaświadczeń lekarskich. Pracodawca musi zapewnić odpowiednie warunki lokalowe i płatność. Przestrzeganie tych zasad to korzyść dla zdrowia dziecka, komfortu matki oraz wizerunku i efektywności firmy. W erze równowagi między pracą a życiem prywatnym uwzględnienie potrzeb karmiących mam to fundament społecznej odpowiedzialności i dobrej strategii kadrowej.
