1. Promieniowanie słoneczne i skala SPF
Promieniowanie słoneczne składa się głównie z dwóch typów ultrafioletu: UVA i UVB.
UVA odpowiada za przedwczesne starzenie się skóry (fotostarzenie), przenika głębiej, uszkadzając włókna kolagenu i elastyny.
UVB to promieniowanie o nieco krótszej długości fali, które odpowiada przede wszystkim za oparzenia słoneczne (rumień, ból, zaczerwienienie), ale także prowadzi do uszkodzeń DNA w komórkach skóry i w konsekwencji może wywoływać zmiany nowotworowe.
Gdy mówimy o ochronie przeciwsłonecznej, kluczową rolę odgrywa wskaźnik SPF (Sun Protection Factor). Im wyższe SPF, tym większa ochrona przed promieniowaniem UVB. SPF 30 blokuje około 97% promieniowania UVB, natomiast SPF 50 – około 98%. W warunkach silnych, letnich upałów zaleca się stosowanie kosmetyków o SPF minimum 30, a w przypadku bardzo jasnej cery lub dla osób z historią problemów skórnych nawet SPF 50–60.
2. Letnie upały i ich negatywne skutki dla skóry
Poparzenia słoneczne
Oparzenie słoneczne to najczęstsza reakcja na zbyt długie przebywanie na słońcu bez odpowiedniej ochrony. W pierwszej fazie skóra staje się czerwona, napięta, zaczyna piec, a w cięższych przypadkach może tworzyć się pęcherze. Nawet niewielkie poparzenie zwiększa ryzyko uszkodzenia DNA w komórkach skóry, co w dłuższej perspektywie może skutkować przebarwieniami czy zmianami nowotworowymi.Przyspieszone starzenie się skóry (fotostarzenie)
Intensywne promieniowanie UVA niszczy kolagen i elastynę, odpowiedzialną za jędrność i sprężystość skóry. W efekcie wcześniej pojawiają się drobne zmarszczki, skóra traci elastyczność, staje się cieńsza i bardziej wiotka. Charakterystyczne są także tzw. „kurze łapki” wokół oczu czy przebarwienia posłoneczne (plamy soczewicowate, tzw. starcze).Przebarwienia posłoneczne
Melanocyty (komórki produkujące melaninę) pod wpływem UVB pracują intensywniej, co prowadzi do nadprodukcji barwnika i powstawania ciemniejszych plam. Wysokie temperatury mogą potęgować ten proces, zwłaszcza na twarzy (okolice policzków, czoło) czy dekolcie. Przebarwienia często są trudne do usunięcia i wymagają stosowania specjalistycznych produktów rozjaśniających lub wizyty w gabinecie dermatologicznym.Odwadnianie skóry
Wysoka temperatura powoduje większą utratę wody przez naskórek (transpidermalna utrata wody). Skóra staje się sucha, napięta, mniej odporną na czynniki zewnętrzne. Brak odpowiedniego nawilżenia zwiększa skłonność do powstawania drobnych zmarszczek, zmniejsza naturalną barierę lipidową i sprawia, że skóra szybciej ulega uszkodzeniom.Zaostrzenie trądziku i infekcji skórnych
Nadmierne pocenie się w upały zmienia pH skóry, zatyka pory i tworzy idealne środowisko dla bakterii. W połączeniu z nieodpowiednimi produktami kosmetycznymi czy brakiem higieny może prowadzić do stanów zapalnych, nowych wyprysków czy zaostrzenia trądziku. Również plamy i zaczerwienienia mają tendencję do dłuższego utrzymywania się w wyniku stanu zapalnego.Uszkodzenia włosów i skóry głowy
Choć o włosy i skórę głowy często dbamy mniej niż o twarz, słońce może powodować wysuszenie włosów, matowienie koloru (szczególnie w przypadku farbowanych włosów), a także podrażnienia skóry głowy, łupież czy większą łamliwość. Wysoka temperatura i promieniowanie UV odrywają łusek włosa, przez co stają się one bardziej podatne na rozdwajanie i zniszczenie.
3. Wpływ słońca na makijaż i kosmetyki
Rozpływający się makijaż
W upalne dni intensywne pocenie się czy tłusta skóra sprawiają, że podkład, korektor czy puder szybciej się „rozmazują” i zbierają w załamaniach skóry. Warto w takich warunkach wybierać lekkie, matujące formuły beztłuszczowe (np. podkłady mineralne), a także stosować bibułki matujące. Puder transparentny może pomóc utrwalić makijaż na kilka godzin dłużej, ale najlepszym rozwiązaniem jest stosowanie produktów odpornych na wilgoć i pot (tzw. „long-wear”).Fotouczulenia i reakcje alergiczne
Niektóre składniki kosmetyków (perfumy, olejki eteryczne, retinoidy czy niektóre filtry chemiczne) w połączeniu ze słońcem mogą wywołać fotouczulenie – objawiające się zaczerwienieniem, wysypką, pieczeniem, a nawet pęcherzami. Dlatego warto unikać nakładania ciężkich kremów z retinolem czy kwasami AHA przed dłuższą ekspozycją na słońce, a w makijażu stosować produkty oznaczone jako „non-comedogenic” i hipoalergiczne.Wypłukiwanie koloru pomadki czy błyszczyka
Gorące lato i picie zimnych napojów mogą sprawić, że kolor ust będzie szybko znikał, a jego resztki osadzają się nierównomiernie. Dobrym pomysłem jest sięgnięcie po trwałe, matowe pomadki (long-lasting lub kissproof) oraz pigmentowane pomadki typu „liquid lipstick” – te formuły utrzymają się znacznie dłużej, nawet przy upałach.
4. Ochrona i pielęgnacja skóry w letnie upały
-
Używanie odpowiedniego kremu z filtrem
-
Wybieraj filtry szerokopasmowe (chroniące jednocześnie przed UVA i UVB).
-
SPF co najmniej 30, a w przypadku bardzo jasnej, wrażliwej skóry lub podczas ekstremalnych upałów – nawet SPF 50+.
-
Nakładaj krem co najmniej 20 minut przed wyjściem na zewnątrz, aby filtry mogły się zintegrować ze skórą.
-
Powtarzaj aplikację co 2–3 godziny, zwłaszcza po pływaniu, spoceniu się czy przetarciu ręcznikiem.
-
Unikaj kosmetyków zawierających alkohol w nadmiarze (wysuszają skórę) i wybieraj lekkie formuły nawilżające (krem żelowy, emulsja).
-
-
Stosowanie preparatów chłodzących i łagodzących
-
Po powrocie z plaży lub spaceru w pełnym słońcu warto zastosować żele aloesowe lub dedykowane after-sun, które zawierają panthenol, alantoinę czy witaminę E. Mają działanie przeciwzapalne, kojące i nawilżające.
-
Jeśli zdarzyło się lekkie poparzenie słoneczne (zaczerwienienie, napięcie), warto zastosować kompresy z chłodnej wody lub kładzenie nasączonych zimną herbatą torebek (zwłaszcza herbaty zielonej, bogatej w antyoksydanty) na poparzone miejsca.
-
-
Nawadnianie skóry od wewnątrz
-
Wysokie temperatury intensywnie odwadniają całe ciało, dlatego wypijanie co najmniej 1,5–2 litrów wody dziennie jest kluczowe.
-
Rozważ także spożywanie owoców i warzyw bogatych w wodę (arbuz, ogórek, sałata, pomidory), które wspomagają nawilżenie organizmu.
-
Unikaj nadmiernego spożywania alkoholu i kofeiny – te substancje mogą działać moczopędnie i przyspieszać odwodnienie.
-
-
Pielęgnacja twarzy – oczyszczanie i nawilżanie
-
W upalne dni skóra produkuje więcej sebum. Stosuj łagodny żel lub piankę oczyszczającą, aby usunąć nadmiar łoju, pot i zanieczyszczenia. Unikaj jednak agresywnych peelingów mechanicznych – mogą dodatkowo podrażnić rozpulchnioną przez słońce skórę.
-
Zamiast ciężkich kremów wybierz lekki żel nawilżający lub emulsję z kwasem hialuronowym, aloesem, witaminą B5. Nawilżona skóra lepiej znosi wysoką temperaturę i promieniowanie UV.
-
-
Ochrona włosów i skóry głowy
-
Wybieraj odżywki i maski zabezpieczające przed UV, zawierające filtry przeciwsłoneczne i składniki odżywcze (jak olejek arganowy, keratyna czy witamina E).
-
Zakładaj kapelusz z szerokim rondem, żeby chronić skórę głowy, kark oraz włosy przed bezpośrednim działaniem promieni.
-
Po powrocie z plaży lub basenu spłucz włosy wodą, aby usunąć sól, chlor czy piasek. Użyj delikatnego szamponu oczyszczającego.
-
5. Makijaż w cieniu i adaptacja kosmetyków
-
Wybór lekkich podkładów i kremów BB
-
Zamiast ciężkiego, matującego podkładu, wybierz krem BB lub CC z filtrem SPF 30 w formie lekkiego fluidu.
-
Alternatywą są podkłady mineralne w proszku, które odznaczają się lekką formułą, matując i jednocześnie minimalnie chronią przed UV (choć nie zastąpią pełnego kremu z filtrem).
-
Stosuj tylko minimalną ilość produktu – priorytetem jest ochrona UV, nie krycie niedoskonałości.
-
-
Utrwalanie gratis – bibułki matujące, termiczny spray utrwalający
-
W zasięgu ręki trzymaj bibułki matujące, aby odcisnąć nadmiar sebum bez rozmazywania makijażu.
-
Po wykonaniu makijażu użyj lekkiego sprayu utrwalającego (termicznego mgiełki, utrwalającej makijaż) – doda odrobiny orzeźwienia, zamknie pory i przedłuży trwałość kosmetyków.
-
Unikaj pudrów w kamieniu – szczególnie w mokrym i upalnym klimacie mogą wyglądać nieestetycznie, zważyć się i podkreślić zmarszczki.
-
-
Ochrona oczu – okularówki i wodoodporna mascara
-
Często mocno świecące słońce zmusza do mrużenia oczu – powstawanie kurzych łapek daje o sobie znać. Zakładaj okulary przeciwsłoneczne z filtrem UV 400, aby chronić delikatną skórę wokół oczu.
-
Sięgnij po wodoodporną maskarę („waterproof”), aby uniknąć efektu rozmazanego makijażu oczu podczas pocenia się czy ewentualnego kontaktu z wodą (np. podczas pływania).
-
-
Pomadki i błyszczyki
-
W upały tradycyjne błyszczyki mogą się rozpuszczać i ścierać. Wybierz formuły matowe, long-lasting lub lip tinty – często są lżejsze, szybciej schną i utrzymują kolor dłużej.
-
Pamiętaj o nawilżeniu ust w nocy – unikniesz pękania i przesuszenia, co w lato dodatkowo sprzyja dyskomfortowi.
-
6. Styl życia i nawyki chroniące przed szkodliwym słońcem
-
Unikanie bezpośredniego słońca w godzinach 11:00–16:00
W tym przedziale promieniowanie UV jest najbardziej intensywne. Staraj się planować spacery czy aktywność na zewnątrz wcześnie rano (7:00–10:00) lub późnym popołudniem (po 16:00), gdy promienie są łagodniejsze. -
Oblekanie się w lekki, przewiewny strój
-
Wybieraj ubrania z naturalnych tkanin (bawełna, len), które pozwalają skórze oddychać i wchłaniać pot.
-
Stosuj kolorystykę jasną – białe lub pastelowe ubrania odbijają część promieni słonecznych, choć nie zastępują kremu z filtrem.
-
Jeśli długo przebywasz na słońcu (plaża, górskie wędrówki), zakładaj lekki kapelusz z szerokim rondem lub chustkę na włosy oraz okulary przeciwsłoneczne z filtrem UV.
-
-
Regularne spożywanie antyoksydantów
-
W diecie sięgaj po owoce i warzywa bogate w witaminę C (truskawki, cytrusy, papryka), witaminę E (orzechy, pestki dyni) czy β-karoten (marchew, dynia, słodkie ziemniaki).
-
Antyoksydanty neutralizują wolne rodniki powstające pod wpływem promieniowania UV, co pomaga w ochronie kolagenu i elastyny oraz ogranicza widoczne efekty fotostarzenia.
-
-
Unikanie klimatyzacji lub kontrolowane korzystanie z niej
-
Nagłe przechodzenie z bardzo gorącego, słonecznego otoczenia do silnie schłodzonego pomieszczenia (klimatyzator) może spowodować szok termiczny, kruchość naczynek i pękanie drobnych naczyń krwionośnych (tzw. popękane naczynka na twarzy).
-
Jeśli korzystasz z klimatyzacji, ustaw różnicę temperatur na maksymalnie 5–6 stopni względem zewnętrznej. Unikaj bezpośredniego skierowania chłodnego powietrza na twarz.
-
-
Odpowiednia suplementacja
-
Rozważ suplementy diety zawierające dodatkowe antyoksydanty (np. ekstrakt z zielonej herbaty, astaksantyna, koenzym Q10), które wspierają ochronę przed wolnymi rodnikami powstającymi podczas ekspozycji na słońce.
-
Pamiętaj jednak, by przed wprowadzeniem suplementów skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
-
7. Specjalistyczna pomoc i profilaktyka dermatologiczna
-
Regularne samobadanie znamion
– Podczas lata warto przyjrzeć się swoim pieprzykom i znamionom. Jeżeli zauważysz asymetrię, nierówny kontur, zmiany koloru czy zwiększający się rozmiar, skonsultuj się jak najszybciej z dermatologiem.
– Pamiętaj o corocznym badaniu dermatoskopowym u specjalisty, zwłaszcza gdy w rodzinie były przypadki nowotworów skóry. -
Peelingi chemiczne i laser frakcyjny po lecie
– Aby wyrównać koloryt skóry, usunąć przebarwienia i pobudzić produkcję kolagenu, można rozważyć zabiegi w gabinecie dermatologicznym. Najczęściej wykonuje się je jesienią lub zimą, gdy promieniowanie UV jest znacznie łagodniejsze, co zmniejsza ryzyko powikłań.
– Bezpieczne i kontrolowane procedury pomagają „odciążyć” przesuszoną, nagrzaną latem skórę, przywracając jej zdrowy blask. -
Medyczna terapia nawilżająca
– Po lecie warto wprowadzić do pielęgnacji kosmetyki z ceramidami, kwasem hialuronowym w wyższych stężeniach czy peptydami, by wzmocnić naturalną barierę lipidową i długotrwale nawilżyć naskórek.
– W gabinetach kosmetologicznych dostępne są też mezoterapia igłowa z kwasem hialuronowym, która poprawia jędrność i nawilżenie skóry.
8. Podsumowanie
Słońce to nasz sprzymierzeniec, ale również potężny wróg, jeśli nie dbamy o odpowiednią ochronę. Wysokie letnie upały i intensywne promieniowanie UV mogą prowadzić do poparzeń, odwodnienia, przyspieszonego starzenia skóry, przebarwień czy łamliwości włosów. W kontekście urody i pielęgnacji kluczowe jest:
-
Stosowanie kremów z filtrem SPF 30–50+ ‒ nakładaj je co 2–3 godziny i po każdym kontakcie z wodą.
-
Nawilżanie skóry od wewnątrz i zewnątrz ‒ pij dużo wody, jedz owoce oraz stosuj lekkie, odświeżające żele i emulsje.
-
Ostrożność przy makijażu ‒ używaj lekkich podkładów z filtrem, bibułek matujących i produktów wodoodpornych.
-
Chowanie się w cieniu między 11:00 a 16:00 ‒ to godziny największego natężenia promieniowania UV.
-
Regularna kontrola dermatologiczna ‒ zwłaszcza jeśli zauważysz niepokojące zmiany znamion czy plam na skórze.
Odpowiednia profilaktyka i codzienne nawyki z zakresu pielęgnacji zapewnią Ci piękną, zdrową skórę, nawet gdy żar leje się z nieba. Nie rezygnuj z letnich atrakcji, ale korzystaj z nich mądrze – Twoja uroda i zdrowie będą Ci wdzięczne.
