Jakie bajki „leciały” w Wieczorynce? Lista kultowych tytułów

Wieczorynka – to właśnie to magiczne pasmo bajek na antenie TVP przez ponad pół wieku rozpoczynało wieczorny rytuał polskich rodzin. Od prostszych form pacynkowych, przez rodzimą animację, aż po zagraniczne hity, Wieczorynka to kalejdoskop barwnych historii, które uczyły wartości, bawiły i wyciszały młode umysły tuż przed snem.
Facebook
Twitter
LinkedIn
Pinterest
WhatsApp
Email
Print
Stary telewizor kineskopowy z bajką w stylu lat 90., przedstawiającą kreskówkowe postacie: psa, świnkę, misia i chłopca. Obok telewizora siedzą pluszowe zabawki i czerwony autobus typu londyńskiego, wszystko w ciepłym, nostalgicznym wnętrzu.

Początki: pacynkowe duo i pluszowe rozmowy

Wszystko zaczęło się w 1962 roku, gdy na ekrany wkroczyli “Jacek i Agatka” – para małych pacynkowych bohaterów autorstwa Wandy Chotomskiej. Krótkie, pięciominutowe odcinki pełne prostych przygód szybko zdobyły serca dzieci, wyznaczając styl kolejnych polskich dobranocek. Nieco wcześniej i równolegle, od 1958 roku, swoje pluszowe opowieści prowadził “Miś z okienka”, angażując młodych widzów w rozmowy o książkach i wartościach, które towarzyszyły im poza ekranem.

Klasyka z Bielska‑Białej: Bolek i Lolek

W 1963 roku ze Studia Filmów Rysunkowych zjechali Bolek i Lolek – dwaj bracia w układzie niemym, których pomysłowe, bezsłowne przygody przemawiały do dzieci na całym świecie. Odcinki trwały około dziesięciu minut i dzięki uniwersalnemu przekazowi bez dialogów zdobyły popularność w kilkudziesięciu krajach. Seria „Na wakacjach”, „W Europie” czy „Na tropie przygody” to tylko niektóre cykle, które przez dekady królowały w wieczornym bloku TVP.

Magia rysunku: Zaczarowany ołówek i Pomysłowy Dobromir

Rok 1964 przyniósł jedną z najbardziej pomysłowych rodzimych produkcji – “Zaczarowany ołówek”, w którym każde narysowane przez Piotrka i jego wiernego pieska Piksela dzieło ożywało za dotknięciem kreski. Ta minimalistyczna, pozbawiona dialogów forma pobudzała wyobraźnię i uczyła, że kreatywność może zmieniać rzeczywistość. Kilka lat później, w serii “Pomysłowy Dobromir”, mały wynalazca Adam Słodowego rozwiązywał codzienne zagadki za pomocą fantazyjnych gadżetów, zachęcając do samodzielnego myślenia i prób twórczych.

Bohaterowie spod igły i pędzla: Reksio i Koziołek Matołek

Od 1967 roku na ekranie pojawił się Reksio – biały piesek, który w siedmiominutowych odcinkach pomagał przyjaciołom i poznawał świat. Sympatyczna, cicha postać uczyła empatii i pokazywała, że dobro zawsze wraca. W latach 1969–1971 zaś wyruszał w poszukiwaniu legendarnego Pacanowa Koziołek Matołek – animowana adaptacja komiksu Kornela Makuszyńskiego, z którą wiązała się ponadczasowa fraza „gdzie kują kozy?”.

Lalki, koty i smocze przygody

W 1972 roku poznaliśmy młodego kota Filemona, który wraz ze swoim leniwym przyjacielem Bonifacym odkrywał uroki codzienności. Przygody Kota Filemona wyróżniały się ciepłym humorem i folklorystycznymi motywami, pozostając na ekranie w licznych powtórkach. W tym samym okresie Se-ma-for stworzył pełen akcji serial “Porwanie Baltazara Gąbki”, łączący komediową intrygę z legendą smoka wawelskiego – pierwszy polski animowany thriller dla najmłodszych.

Misiowe klasyki: Uszatek i Muminki

Lata 70. przyniosły nam lalkowego Miś Uszatka, maskotkę z opadającym uchem, która w ponad setce odcinków opowiadała proste historie o przyjaźni, uczciwości i wzajemnej pomocy. Dzięki temu, że głosu użyczył mu Mieczysław Czechowicz, Miś Uszatek stał się symbolem ciepła i bezpieczeństwa. W tym samym czasie Se-ma-for w Łodzi zrealizował psychodelicznie zabarwione Muminki, których melancholijny ton trafiał również do nieco starszych widzów.

Zagraniczne hity: Pszczółka Maja i Smerfy

Pod koniec lat 70. do Wieczorynki dołączyła Pszczółka Maja – przygody małej, ciekawskiej owadziej bohaterki ubogacono edukacyjną wiedzą o przyrodzie, a tytułowa melodia śpiewana przez Zbigniewa Wodeckiego przeszła do kanonu kultowych melodyjek dzieciństwa. W 1987 roku na stałe zadomowiły się zaś Smerfy – niebieskie stworki walczące z Gargamelem. Polski dubbing nadał im wyjątkowego charakteru, a ciepły humor i ponadczasowe przesłania o wspólnocie i odwadze przyciągały kolejne pokolenia.

Nowe pokolenia: Gumisie, Kacze opowieści i Peppa Pig

Lata 90. i początek XXI wieku przyniosły powiew świeżości: w bloku “Kino Tik‑Taka” debiutowały Gumisie Disneya, by w 2007 roku powrócić w ramówce Wieczorynki, przywołując legendarną piosenkę Andrzeja Zauchy. Równolegle na antenie gościły Kacze opowieści, ucząc wartości rodzinnych przez przygody Sknerusa McKwacza i jego siostrzeńców. Ostatnim akordem była Świnka Peppa, która 30 sierpnia 2013 roku po raz ostatni zamknęła wieczorny rozdział bajek na TVP1.

Zakończenie epoki i dziedzictwo Wieczorynki

Decyzja o wycofaniu Wieczorynki z Jedynki wiązała się z malejącą oglądalnością, ale sama tradycja nie zniknęła – bajki przeniesiono do TVP Kultura, a później do TVP ABC, gdzie wciąż łączono nowe produkcje z archiwalnymi perełkami. Dziś wspomnienia o wieczornym zasiadaniu przed telewizorem łączą pokolenia: to dzięki Wieczorynce wiele dzieci pokochało kino animowane, nauczyło się wartości przyjaźni, odwagi i kreatywności, a atmosfera tamtych wieczorów wciąż pozostaje w sercach dorosłych widzów.

Dlaczego Wieczorynka wciąż żyje w kulturze?

  1. Uniwersalny przekaz – prostota formy i uniwersalność bohaterów pozwalały na odbiór bez barier językowych.

  2. Różnorodność gatunkowa – od lalki, przez animację, aż po seriale aktorskie i dokumentalne.

  3. Edukacja i rozrywka – krótkie formy łączyły wartość wychowawczą z elementem zabawy.

  4. Sentymentalny ładunek – rytuał wspólnego oglądania budował rodzinne wspomnienia.

Wieczorynka to nie tylko pasmo bajek – to fenomen kulturowy, który kształtował wyobraźnię i wartości przez dekady. Bez względu na zmieniające się czasy, klimat tamtych pięciu czy dziesięciu minut przy kolorowym ekranie pozostał niepowtarzalny. Dziś, gdy sięgamy po odcinki ulubionych serii w serwisach VOD czy muzeach poświęconych dobranockom, wciąż czujemy to samo ciepło i nutkę nostalgii, które przez lata towarzyszyły polskim dzieciom przed zaśnięciem.

W Wieczorynce pojawiały się m.in. „Reksio”, „Bolek i Lolek”, „Miś Uszatek”, „Pszczółka Maja” i „Smerfy”.
Nie, program Wieczorynka został oficjalnie zakończony przez TVP w 2013 roku.
Wielką popularnością cieszyły się „Smerfy”, „Pszczółka Maja” i „Miś Colargol”.

Źródło:

all4mom, fot. AI