ESRS: jak przygotować firmę na nowe standardy raportowania zrównoważonego rozwoju

Unijne regulacje dotyczące raportowania ESG (Environmental, Social, Governance) wchodzą w nową fazę. Od 2024 roku wiele firm musi wdrażać tzw. ESRS, czyli European Sustainability Reporting Standards. Choć na pierwszy rzut oka może się to wydawać kolejnym biurokratycznym obowiązkiem, to w rzeczywistości dobrze przygotowane raportowanie zrównoważonego rozwoju może być silnym narzędziem budowania przewagi konkurencyjnej. W tym artykule podpowiadam, czym są ESRS, jak się do nich przygotować oraz jakie wyzwania i korzyści niesie ich wdrożenie.

Czym są ESRS i kogo dotyczą

ESRS to skrót od European Sustainability Reporting Standards – europejskich standardów raportowania zrównoważonego rozwoju opracowanych przez EFRAG (European Financial Reporting Advisory Group). Ich zadaniem jest ujednolicenie i usystematyzowanie informacji niefinansowych, które firmy muszą ujawniać w ramach Dyrektywy CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive).

W praktyce oznacza to, że od 2024 roku raportowanie według ESRS dotyczy dużych przedsiębiorstw notowanych na giełdzie, ale od 2025 i 2026 roku obowiązek ten obejmie również inne duże firmy, a docelowo także niektóre MŚP. Nie chodzi tylko o firmy z Unii Europejskiej – regulacje dotyczą również spółek spoza UE, które działają na jej rynku.

Warto zaznaczyć, że ESRS to nie tylko moda na „zielone” działania, ale konkretne zobowiązania prawne i biznesowe, które będą miały realne konsekwencje dla firm.

Co dokładnie obejmują standardy ESRS

Standardy ESRS są podzielone na ogólne (cross-cutting) oraz tematyczne (environmental, social, governance). W ramach ogólnych firma musi m.in. ujawniać swój model biznesowy, strategię i system zarządzania w kontekście zrównoważonego rozwoju. Tematyczne standardy dotyczą takich obszarów jak:

• zmiany klimatu,
• zanieczyszczenia,
• różnorodność biologiczna,
• zużycie zasobów i gospodarka o obiegu zamkniętym,
• pracownicy własnej działalności i pracownicy łańcucha dostaw,
• prawa człowieka,
• zarządzanie i kultura organizacyjna.

Brzmi rozlegle? I słusznie. ESRS wymagają podejścia systemowego i zaangażowania wielu działów – od finansów i HR po marketing i CSR.

Dlaczego wdrożenie ESRS to coś więcej niż obowiązek

Choć ESRS wynikają z wymogów prawnych, ich wdrożenie to także szansa na realną transformację firmy. Przede wszystkim dlatego, że porządkują procesy i zmuszają organizację do przemyślenia kwestii środowiskowych, społecznych i zarządczych w sposób całościowy. Można powiedzieć, że to swoista rewizja strategii działania pod kątem przyszłości.

Przykład: jeśli przedsiębiorstwo zacznie analizować emisje gazów cieplarnianych w całym łańcuchu dostaw, może odkryć, że część partnerów nie spełnia już nowych norm. Zmiana dostawców może z kolei poprawić wizerunek firmy i przyciągnąć nowych klientów, a nawet inwestorów.

Jak się przygotować do wdrożenia ESRS w praktyce

Oto pięć kroków, które pomogą w skutecznym wdrożeniu nowych standardów:

1. Zbuduj zespół projektowy
   Zespół odpowiedzialny za wdrożenie ESRS powinien składać się z przedstawicieli różnych działów: finansowego, HR, compliance, IT oraz działu zrównoważonego rozwoju. Warto także rozważyć współpracę z zewnętrznymi doradcami.
2. Zidentyfikuj istotne obszary
   Podstawą raportowania według ESRS jest analiza podwójnej istotności (double materiality). Oznacza to, że trzeba określić zarówno, jak firma wpływa na otoczenie, jak i jak otoczenie wpływa na firmę. Ten krok pozwoli wybrać odpowiednie standardy tematyczne.
3. Zbierz dane i zintegruj systemy
   Wiele firm odkrywa, że nie ma jeszcze wszystkich potrzebnych danych. Kluczowe będzie zintegrowanie systemów raportowania ESG z dotychczasowymi systemami finansowo-księgowymi i HR.
4. Przygotuj narrację i szatę graficzną raportu
   Raport ESG to nie tylko dane. To także opowieść o firmie i jej wpływie na otoczenie. Dobrze przygotowany dokument może być silnym narzędziem komunikacyjnym – zarówno wewnątrz organizacji, jak i wobec inwestorów czy klientów.
5. Weryfikuj i rozwijaj raportowanie co roku
   ESRS to nie jednorazowe działanie. To proces, który powinien ewoluować. Firmy będą musiały stale monitorować zmieniające się wytyczne i oczekiwania interesariuszy.

Typowe wyzwania związane z ESRS

Wdrożenie ESRS nie jest proste. Najczęściej spotykane trudności to:

• brak danych lub ich rozproszenie w różnych systemach,
• niska świadomość ESG wśród kadry zarządzającej,
• trudność w analizie podwójnej istotności,
• problemy z pozyskiwaniem informacji od partnerów i dostawców.

Jednak każde z tych wyzwań można potraktować jako impuls do rozwoju organizacji. Dla firm, które już dziś inwestują w ESG, będzie to po prostu naturalny krok naprzód.

ESRS a transparentność i zaufanie

Nie można pominąć jeszcze jednego aspektu: zaufania. Konsumenci coraz częściej sprawdzają, czy firma rzeczywiście działa odpowiedzialnie. ESRS mają szansę wprowadzić nowy standard transparentności, który będzie zrozumiały i porównywalny między firmami w całej Europie.

ESRS w kontekście konkurencyjności na rynku

Na koniec warto spojrzeć na ESRS przez pryzmat konkurencji. Firmy, które jako pierwsze wdrożą rzetelne raportowanie ESG, zyskają nie tylko w oczach regulatorów, ale też inwestorów, klientów i przyszłych pracowników. Można to porównać do sytuacji, w której jedna firma podaje skład produktu na etykiecie w sposób jasny i przejrzysty, a druga chowa się za ogólnikami. Którą wybierze świadomy klient?

Wdrażanie ESRS to zatem nie tylko obowiązek, ale realna okazja do wzmocnienia marki, przyciągnięcia inwestycji i budowania kultury odpowiedzialności wewnątrz firmy. Im wcześniej zaczniemy działać, tym łatwiej będzie nam nadążyć za nowymi regulacjami i oczekiwaniami rynku.