Aleksandra Kozera, założycielka sieci edukacyjnej Wioski i Blisko od lat podkreśla, że opieka nad dziećmi to odpowiedzialność społeczna, a nie wyłącznie “problem kobiet”. Program “Aktywny Rodzic” wpisuje się w jej wizję wsparcia rodzin i przełamywania stereotypów związanych z rodzicielstwem, które nadal dominują w debacie publicznej. Kozera zwraca uwagę na problem stygmatyzacji matek decydujących się na powrót do pracy, które – wbrew szkodliwym stereotypom – nie “oddają” swoich dzieci do żłobków, ale świadomie wybierają to, co najlepsze dla całej rodziny:
– To naprawdę absurdalne, że w 2024 roku wciąż pojawia się narracja, jakoby matki “oddawały” swoje dzieci do żłobka. Tymczasem jest to wybór, który może służyć zarówno dobrostanowi dziecka, jak i całej rodziny. Żłobek to opcja dostępna dla obu rodziców – nie tylko dla matek – i decyzja o jego wyborze powinna opierać się na potrzebach rodziny, a nie na narzucanych stereotypach – mówi ekspertka, Aleksandra Kozera.
Na czym polega program “Aktywny Rodzic”?
Program “Aktywny Rodzic” obejmuje trzy formy wsparcia dla rodziców. Pracujący rodzice, którzy korzystają z pomocy niani, babci lub innego członka rodziny w opiece nad dzieckiem, mogą otrzymać świadczenie “aktywni rodzice w pracy”, zwane potocznie “babciowym”. Druga forma wsparcia, “aktywnie w żłobku”, zastępuje dotychczasowe dopłaty do żłobków. Trzecią opcją jest świadczenie “aktywnie w domu” dla rodziców, którzy zdecydują się samodzielnie opiekować dzieckiem w domu, co od 1 października 2024 roku zastąpiło rodzinny kapitał opiekuńczy (RKO). Wsparcie to obejmie każde dziecko w rodzinie. Rodzice powracający do pracy mogą liczyć na 1500 zł miesięcznie na opiekę nad dzieckiem w wieku od 12 do 35 miesięcy, a rodziny z dziećmi posiadającymi orzeczenie o niepełnosprawności otrzymają 1900 zł.
Co istotne, program jest dostępny nie tylko dla mam, ale również dla tatów, co ma na celu promowanie równego podziału obowiązków rodzicielskich. Kozera podkreśla, że równość płci i wsparcie dla matek na rynku pracy to kluczowe kwestie, które program ten może pomóc rozwiązać:
– Rzadko mówi się o ojcach w kontekście wyrzutów sumienia, kiedy to oni korzystają z usług żłobka. Zamiast tego wciąż to kobiety muszą mierzyć się z osądzaniem, jakoby powinny spędzać z dzieckiem każdą chwilę przez pierwsze lata jego życia. A przecież to nie ma oparcia w żadnych faktach ani badaniach. Stygmatyzowanie matek, które wracają do pracy, działa na szkodę kobiet, ekonomii i społeczeństwa. Kobieta ma prawo zdecydować, kiedy chce wrócić do życia zawodowego, nawet wcześniej niż po roku od narodzin dziecka – komentuje założycielka sieci żłobków bliskościowych – stwierdza Kozera.
Zmiana w podejściu do rodzicielstwa i pracy zawodowej
Program „Aktywny Rodzic” to odpowiedź na potrzeby współczesnych rodzin, które nie chcą rezygnować z kariery zawodowej na rzecz rodzicielstwa, ani odwrotnie. Dla Aleksandry Kozery i organizacji BLISKO oraz Wiosek, które od lat wspierają reformy w zakresie wczesnej edukacji i opieki nad dziećmi, taka inicjatywa to krok w stronę przełamywania szkodliwych stereotypów i budowania społeczeństwa bardziej otwartego na potrzeby rodzin. Program ten to szansa na realną zmianę – nie tylko poprzez wsparcie finansowe, ale również dzięki podkreślaniu znaczenia równości w opiece nad dziećmi i wspieraniu rodziców, niezależnie od ich płci, w godzeniu pracy zawodowej z rodzicielstwem.
– BLISKO, ale też sieć Wiosek powstały właśnie z myślą o wspieraniu takich wyborów – oferując wysokiej jakości opiekę nad dziećmi i tworząc przestrzeń, gdzie rodzice mogą bez poczucia winy łączyć pracę z rodzicielstwem. Organizacja była budowana na feministycznych fundamentach, uznając opiekę nad dziećmi za odpowiedzialność społeczną, a nie wyłącznie “kobiecy problem”. Szczególnie Wioski, to miejsca, które poprzez bardzo małe proporcje dzieci do opiekunów są tańsza opcja dla niani, opieką bardzo indywidualną teraz współfundowaną przez program Aktywnie w żłobku.. Dzięki wysokiej jakości żłobkom i punktom opieki wspierającym całe rodziny nie muszę wybierać między karierą a byciem dobrym rodzicem – mogę pewnie łączyć obie role – podsumowuje Aleksandra Kozera.
Czy “Aktywny Rodzic” jest krokiem w dobrym kierunku?
Najnowsza ankieta przeprowadzona przez BLISKO dotycząca organizacji opieki nad dziećmi w Polsce ujawnia aktualne potrzeby rodziców, głównie tych z dziećmi urodzonymi w latach 2021-2024.
Respondenci, korzystający z urlopów macierzyńskich i tacierzyńskich, sami zajmują się swoimi pociechami, jednak wielu z nich korzysta z publicznych i prywatnych punktów opieki dziennej. Aż 55% rodziców planuje wykorzystać inicjatywę “Aktywny Rodzic” i przejść na bardziej formalne formy opieki, takie jak przedszkola.
Opinie dotyczące wprowadzenia tzw. „babciowego” – jednorazowego wsparcia finansowego w wysokości 1500 PLN – są podzielone. Część rodziców (40%) dostrzega w tym szansę na sfinansowanie droższej, ale bardziej komfortowej formy opieki, takiej jak niania czy prywatny żłobek, na które wcześniej nie posiadali środków. Dzięki temu wsparciu więcej rodziców może dostosować opiekę do potrzeb swoich dzieci, co pozytywnie wpływa na ich zawodową aktywność.
– Inicjatywa ta jest postrzegana jako pomocna, zwłaszcza w kontekście łagodzenia obciążeń finansowych związanych z opieką nad dziećmi oraz w podejmowaniu decyzji dotyczących powrotu do pracy – komentuje Aleksandra Kozera. Co trzeci rodzic (35%) zaznaczył, że program ma pozytywny wpływ na decyzję o powrocie do pracy. Jednak wielu rodziców wciąż wskazuje, że nie wpłynie to na ich decyzje i nadal planują samodzielnie sprawować pełną opiekę nad dziećmi, tłumacząc to stabilną sytuacją finansową oraz wcześniejszymi wyborami – dodaje.
Krytycy „babciowego” zwracają uwagę na to, że jest to krótkoterminowe wsparcie, które nie rozwiązuje głębszych problemów systemowych, takich jak niedobór miejsc w publicznych żłobkach. Mimo to, aż 55% rodziców popiera rozwiązanie, które ułatwi im powrót na rynek pracy. Ważne jest jednak, aby w przyszłości skupić się na głębszych reformach systemowych, które zapewnią lepszą organizację opieki nad dziećmi w Polsce.
