W związku z tym marka wOkularach.pl we współpracy z Elephate przyjrzała się działaniom profilaktycznym prowadzonym w ramach polskiego systemu oświaty. Sprawdzono między innymi, jak szkoły dbają o wzrok uczniów oraz jakie znaczenie ma odpowiednia edukacja zdrowotna.
Eksperci: dobry wzrok fundamentalny dla rozwoju dziecka
Liczne badania dowodzą, że ze wzrokiem dzieci nie jest najlepiej. Według różnych źródeł wadę wzroku posiada już więcej niż co czwarty uczeń. Tymczasem zmysł ten jest bardzo ważny dla prawidłowego rozwoju. O jego kontrolowaniu od najmłodszych lat przypomina prof. Andrzej Grzybowski – prezes Fundacji Okulistyka 21:
Wzrok jest bardzo ważnym, jeśli nie najważniejszym zmysłem człowieka. Każde jego upośledzenie w wieku dziecięcym nie tylko utrudnia widzenie, lecz także wpływa negatywnie na jego dalszy rozwój, a musimy pamiętać, że rozwój ten dokonuje się do 14-16. roku życia. (…) Dlatego tak ważne są badania przesiewowe (skriningowe) dzieci w różnych grupach wiekowych, od 3-4. roku życia. Warto przypomnieć, że rodzic ma prawo zgłosić się co roku z dzieckiem do badania kontrolnego do okulisty dziecięcego.
Jak wygląda profilaktyka wzroku w polskich szkołach?
Dbanie o wzrok w szkołach sprowadza się głównie do badań przesiewowych w gabinecie pielęgniarki szkolnej, przeprowadzanych w klasie I (czasami już w zerówce), III, V i VII oraz w pierwszej i ostatniej klasie szkoły ponadpodstawowej. Dodatkowe działania profilaktyczne w placówkach oświatowych realizowane są na poziomie poszczególnych regionów przez niektóre samorządy, będące organami prowadzącymi szkoły. Niestety są to nieliczne przykłady, a eksperci przyczyny takiej sytuacji upatrują w ich ograniczonych możliwościach finansowych.
Swoją inicjatywę zaproponowało również MEiN. W ramach pilotażowego programu „Dobrze widzieć” przebadano wzrok ok. 1000 dzieci z klas I-III, z czego aż 36% skierowano na dalsze badania okulistyczne. Program objął tylko wybrane szkoły w woj. lubelskim, a plany dotyczące jego rozszerzenia na całą Polskę nie są na razie znane. Widać zatem, że prowadzone w Polsce działania na rzecz profilaktyki wzroku mają bardzo ograniczony zasięg. W rezultacie aż 2/3 rodziców uważa, że szkoły niewystarczająco przejmują się wzrokiem uczniów.
Potrzebna lepsza edukacja zdrowotna
Mówiąc o profilaktyce w szkołach, nie można pominąć edukacji zdrowotnej. MEiN podkreśla, że treści prozdrowotne pojawiają się na różnych przedmiotach m.in. biologii, lekcjach WF, etyce, wychowaniu do życia w rodzinie czy godzinie wychowawczej. Z drugiej strony, od 1 września 2022 r. wycofane zostaną zagadnienia związane z edukacją zdrowotną, omawiane do tej pory w ramach przedmiotu edukacja dla bezpieczeństwa, a zastąpią je tematy związane z obronnością, w tym nauka strzelania. Ekspert ds. edukacji Instytutu Strategie 2050 Przemysław Staroń na przykładzie wzroku podkreśla ogromne znaczenie edukacji zdrowotnej, ale krytycznie odnosi się do jej miejsca w obecnym systemie oświaty:
Edukacja zdrowotna de iure zawarta jest w przeróżnych dokumentach, natomiast de facto w systemie edukacji jej nie ma. Zdrowie rozumiane jako dobrostan psychofizyczny jest fundamentem naszego życia – i dlatego fundamentalnie rzutuje także na edukację dziecka. Problemy w nauce zawsze z czegoś wynikają, często właśnie ze stanu zdrowia i samopoczucia. Przykładowo z powodów okulistycznych mogą pojawiać się bóle głowy utrudniające realizację zadań edukacyjnych, lecz niejednokrotnie dzieci, rodzice czy nauczyciele i nauczycielki nie mają świadomości ich okulistycznej genezy. Ten problem braku świadomości występuje także w przypadku trudności w nauce wynikających z innych obszarów – np. zdrowia psychicznego, dermatologicznego, narządu ruchu, itd.
Pełny raport „Jak polskie szkoły dbają o wzrok dzieci?” dostępny jest na stronie wOkularach.pl.
